Wat is hout?
Hout is net als mensenhuid. Het zijn allemaal cellen die zich door deling vermenigvuldigen. Hierdoor groeit een zaadje uit tot een volwassen boom.
Bast:
De bast van een boom is opgemaakt uit bast en schors. Schors is het buitenste gedeelte van de boom. Hier zit geen leven in en dient als een beschermlaag voor de boom. De bast is een levend gedeelte van de boom direct vast aan het cambium.
Cambium:
Doormiddel van celdeling groeit de boom. In het cambium en in de bast vindt de celdeling plaats. Door deze celdeling groeit de boom naar buiten en omhoog. Hierdoor wordt de boom dikker en langer.
Spinthout, kernhout en het hart:
Het spinthout is het zachtste hout. Het spinthout bevind zich tussen het kernhout en de bast. De functie van dit gedeelte van het hout is sappen opslaan en vervoeren door de boom. Doordat spint hout zachter is dan kernhout is dit gevoeliger voor schimmels en houtaantastende insecten.
Het kernhout is het hardste hout van de boom. In het kernhout zijn stoffen aanwezig die zorgen voor resistentie van bacteriën, schimmels en houtaantastende insecten. Het kernhout dient als steun voor de boom. Door de compacte structuur zorgt het voor stabiliteit. Kernhout heeft geen transport functie.
Het hart is een gedeelte in het kernhout. Door de cel vermenigvuldiging van de boom ontstaat rondom het hart het kernhout. Het hart is het centrale gedeelte van de boom sinds dat deze gepland is.
Jaarringen
Wanneer het kouder wordt dan zal de fotosynthese worden stopgezet. Hierdoor groeit de boom tijdelijk niet meer. Dit kan worden gezien als een winterslaap. Door deze rust verkleurd het buitenste gedeelte van het hout in het cambium. Dit zal aansluiten als spinthout. Wanneer het voorjaar start zal de boom weer gaan opbloeien. Hierdoor wordt in het cambium opnieuw de celdeling opgang gebracht. Er wordt vers hout aangemaakt en er komen bladeren aan de takken. Het verschil tussen het verse hout en donkere oude hout noemt men een jaarring. Elk jaar speelt dit proces zich af. Hierdoor kan de mens aan de jaarringen zien hoe oud een boom is.
Functie van een boom
Bomen zijn niet alleen goed voor aanwas van schone lucht voor mens en dier, ook neemt het stikstof op waardoor er een gezondere leefomgeving wordt gecreëerd. Hieronder wordt fotosynthese uitgelegd.
Koolstofdioxide wordt opgenomen via de bladeren van de boom. De wortels van de boom verzorgen het water wat nodig is in dit proces. Doordat bomen van nature richting de zon groeien krijgen deze licht/zonne-energie. Hierdoor ontstaat fotosynthese. Wanneer dit proces aan de gang is wordt er glucose (suiker) en zuurstof aangemaakt door de boom. De schadelijke koolstofdioxide wordt uit de lucht gefilterd en er keert zuurstof terug.
Hout is sinds het bestaan van de mens al een veel gebruikt product. Wij maken er dan ook veel gebruik van in onze samenleving. Overal waar je kijkt is hout en dus kans op houtaantastende insecten. En wij? Wij zijn er om (droog)hout te beschermen. Door juiste verduurzaming toe te passen dienen er minder bomen te worden gekapt. Hierdoor ontstaat er meer zuurstof en denken wij aan het milieu.
Verschillende houtsoorten
Houtsoorten zijn te onderscheiden in drie verschillende categorieën. Loofhout (hardhout), naaldhout (zachthout) en geperst hout. In alle soorten hout kunnen houtaantastende insecten leven. Wilt u weten welke insecten het liefst in welk hout zitten? Op onze pagina soorten staat deze informatie.
Het verschil tussen hardhout en zachthout is te herleiden naar de zaden van de boom waar het vanaf komt en hoe deze boom zich voortplant. Hardhout wordt gewonnen uit bedektzadige bomen en planten. Dit wil zeggen dat de worden bedekt of omgeven door een vrucht. Zachthout behoort tot de naaktzadige bomen en planten. Bij deze soort worden de zaden niet beschermd door een vrucht en vallen de zaden op de grond.
Eigenschappen van hardhout
Hardhout is een bedektzadig boom die zijn blad verliest in de herfst. Dit is afkomstig van loofbomen zoals de eik, beuk en esdoorn. Deze bomen groeien over het algemeen zeer langzaam waardoor er een hoge dichtheid ontstaat en het zeer compact wordt. Hardhout is het duurzaamste hout. Dit wordt onder andere gebruikt in meubilair, vloeren, boten en constructies. Het bewerken van hardhout is vaak lastig. De prijs van hardhout ligt over het algemeen hoger dan van zachthout.
Eigenschappen van zachthout
Zachthout is een naaktzadige houtsoort die afkomstig is van naaldbomen. Deze bomen zijn instaat om hun naalden het hele jaar te behouden. De snelheid waarmee deze bomen groeien is vrij hoog. Hierdoor ontstaat er een mindere dichtheid dan bij hardhout. Ook zijn er verschillen te zien in de compactheid van het hout. Dit maakt het dat hardhout duurzamer is dan zachthout. Het zachthout is minder compact en minder geschikt om mee te bouwen. Hierdoor wordt het veelal gebruikt in vloeren, deuren, schuttingen en tuinhuisjes. Het bewerken van zachthout is over het algemeen makkelijk. De prijs van zachthout ligt over het algemeen lager dan van hardhout.
Behandeld en onbehandeld hout
Hout aan de buitenkant van een gebouw wordt meestal behandeld. Hierdoor is het beter bestand tegen de weersinvloeden waardoor het langer mee gaat. Verder het ziet er natuurlijk ook mooi uit. Denk hierbij aan het verven van de voordeur en de kozijnen. Of het lakken van meubels en een houten binnen afwerking in een boot. Houtaantastende insecten in behandeld hout kunnen worden bestreden door middel van injecteren en begassen.
Onbehandeld hout is kaal hout wat enkel gezaagd is. Vele houten onderdelen van een huis zijn onbehandeld. Zo zijn draagbalken aan de binnenkant van een dak meestal niet geschilderd. Dit is ook niet noodzakelijk omdat ze niet direct blootstaan aan weersomstandigheden en ze buiten het zicht zijn. Dit is tevens ook een risico. Omdat eventuele schade aan verborgen onderdelen niet meteen opgemerkt wordt. Houtaantastende insecten in onbehandeld hout kunnen worden bestreden door middel van impregneren of vernevelen.
Houtaantastende insecten hebben de voorkeur voor onbehandeld hout. Ze komen daarom minder vaak voor in:
- Geverfde kozijnen
- Gelakte piano’s
- Geverniste meubels
Er is helaas geen zekerheid dat er in geverfd hout geen houtaantasters zitten. Het is namelijk mogelijk dat hout al besmet is geraakt voordat het ooit geverfd is.
Twan legt uit over Hout (fragment uit webinar)
Hout is eigenlijk opgebouwd uit drie soorten; je hebt de bast, dat is eigenlijk een beetje de beschermlaag van de boom. Je hebt het Cambium, daar vindt de celdeling plaats. Dus dat betekent dat hij in de breedte groeit, maar ook in de hoogte. Dan heb je het hout zelf, het spinthout. Daar zit eigenlijk de sappen in. Daar worden de sappen in vervoerd van de boom. En dan heb je het kernhout, dat is het wat stevigere gedeelte. En het hart, dat zegt het eigenlijk al, dat is gewoon het midden van de boom.
En dan heb je het verschil tussen een loofboom, die groeit over het algemeen wat langzamer. Die gaat wat meer de breedte in en wat minder snel de hoogte. Dus dan krijg je wat harder hout.
En de naaldboom, die groeit eigenlijk als een speer. Dus die gaat heel snel de lucht in en iets minder de breedte in, dus dat is over het algemeen iets zachter hout.
En we hebben het hier echt over insecten die in dood hout zitten? Want in levend hout in het bos, daar zitten ook wel beestjes in, maar daar richten we ons niet op?
We richten ons op de drooghoutboorders, dat zijn insecten die schade kunnen aanrichten aan hout binnen gebouwen. En de nathoutboorders die zijn niet schadelijk voor het hout binnen gebouwen. Maar dat is gewoon echt voor pas gevelde bomen of zieke bomen, daar kan dan een beestje in zitten maar daar is geen risico voor binnen gebouwen.
Je hebt tussen de loof- en naaldbomen ook de insecten die hun voorkeur hebben voor specifiek hout?
Ja, precies. Zoals je hier ziet is de houtwormkever, die zit bij de loofbomen én bij de naaldbomen. De huisboktor heeft een voorkeur voor naaldhout. De spinthoutkever heeft een voorkeur voor loofhout en de bonte knaagkever heeft ook een voorkeur voor loofhout.